Zespół przetrenowania – jak wpływa na mózg?
Zespół przetrenowania to zjawisko, o którym warto mówić. Nie dlatego, że – jak pokazują statystyki – może dotyczyć więcej niż 10% wszystkich sportowców, ale dlatego, że oprócz ciała, dotyka także mózg. Rozsądne dobieranie obciążeń i prawidłowo rozpisany plan treningowy to klucz do osiągnięcia efektów, ale także po prostu dbałość o własne zdrowie. Choć mówi się, że zespół przetrenowania dotyka przede wszystkim tych, którzy trenują sporty wytrzymałościowe, ostrożność powinni zachować wszyscy bywalcy siłowni.
Czym jest zespół przetrenowania?
Zespół przetrenowania (ang. overtainig syndrome) to po prostu nieprawidłowy stosunek obciążenia treningami do zdolności adaptacyjnych danego organizmu. W wyniku nadmiernych ćwiczeń doprowadzasz do sytuacji, gdy twoja forma ostatecznie spada zamiast rosnąć. W skrajnych przypadkach dochodzi nawet do jej utraty czy silnego uszkodzenia narządu ruchu.
Warto jednak powiedzieć, że zespół przetrenowania powstaje z wielu powodów, które – najczęściej – nakładają się na siebie. Oczywiście, najważniejsze będą aspekty czysto biologiczne. Mówimy tutaj bowiem o nadmiernej kumulacji mleczanów w mięśniach i we krwi oraz przeciążeniu układów autonomicznego współczulnego czy nerwowego. Dodatkowo, gdy zbyt dużo trenujesz i nie dajesz sobie odpowiedniego czasu na regenerację, przeciążasz swój metabolizm oraz nadnercza. To jednak nie wszystko. Najczęściej przyczynami przetrenowania są jednocześnie także stres (w pracy, w związku, w podróży), problemy życia codziennego (np. finansowe) czy niewłaściwa dla sportowca dieta. Już w tym miejscu zatem widać powiązanie pomiędzy przetrenowaniem a psychiką.
ZASADY BEZPIECZNEGO TRENINGU |
| Zacznij spokojnie i stopniowo przyzwyczajaj swój organizm do wysiłku |
| Dopasuj ćwiczenia do swoich możliwości oraz celu – najlepiej pod okiem trenera personalnego |
| Pamiętaj o regeneracji – zadbaj o czas dla każdej partii mięśniowej |
| Nawadniaj się odpowiednio |
| Zawsze pamiętaj o rozgrzewce przed i rozciąganiu po treningu |
| Wybierz wygodny strój i dobre buty |
| Zadbaj o prawidłową dietę |
Zespół przetrenowania a praca mózgu
Oczywiście, zespół przetrenowania to przede wszystkim problemy ruchowe. Jest bardzo dobrze, jeśli ograniczają się tylko do czasowej przerwy w treningach. Znacznie gorzej, gdy mówimy o trwałym uszkodzeniu zdrowia. Warto jednak pochylić się nad wpływem przesadnego wysiłku fizycznego na mózg. Nie jest bowiem niczym nowym, że i on w jego czasie bardzo się męczy. Francuscy naukowcy udowodnili, że zespół przetrenowania widocznie zmniejsza ludzką zdolność do podejmowania racjonalnych decyzji.
Okazuje się, że skrajne wyczerpanie organizmu, a je właśnie określamy jako zespół przetrenowania, zaburza w dużym stopniu tzw. kontrolę poznawczą. Prościej rzecz ujmując, nie jesteśmy wtedy w pełni zdolni do analizowania bodźców, które do nas docierają i wyciągania z nich wniosków. Gdy coś działa nieprawidłowo, nie reagujemy w sposób odpowiedni i typowy dla nas na działania z zewnątrz.
Na co się narażamy, decydując się na zbyt intensywny trening? Wnioski wyciągnięte z eksperymentu przeprowadzonego przez Francuzów (opisanego w “Current Biology”), są dość przerażające, a warto podkreślić, że obejmowały one zarówno testy wydajności organizmu, jak i testy behawioralne oraz rezonans magnetyczny mózgu. Co zauważyli naukowcy? Osoby przemęczone fizycznie skłonne były do ryzykownych decyzji finansowych, które dawały im wątpliwe szanse na szybki zysk. Okazuje się, że w rezonansie magnetycznym wykazano upośledzenie bocznej części kory przedczołowej. To właśnie obszar odpowiedzialny za kontrolę poznawczą, czyli zdolność podejmowania decyzji, motywację i planowanie.
Naukowcy postawili bardzo ciekawą hipotezę, która być może zmieni w przyszłości sytuację pojawiania się dopingu wśród osób uprawiających sporty wytrzymałościowe. Francuzi wnioskują bowiem, że to właśnie uszkodzenia w obrębie kory przedczołowej sprawiają, że – nie licząc się z konsekwencjami – sportowcy sięgają po nielegalne substancje, by poprawić swoje wyniki.
Czy to ci grozi?
Pamiętaj jednak, że gdy trenujesz zgodnie z planem rozpisanym przez trenera personalnego, zespół przetrenowania niemalże ci nie grozi. Zawodowi sportowcy, jak np. Robert Karaś, w okresie przed zawodami trenują po nawet 8-10 godzin na dobę. Nigdy jednak nie ignoruj znaków z ciała. Bywa czasem tak, że choć rozpisane propozycje są dobre, przechodzisz właśnie cięższy okres w życiu i potrzebujesz zwolnić. Zwróć również uwagę na ilość kalorii, którą dostarczasz wraz z dietą. Sport niezaprzeczalnie jest przyjemnością. Gdy jednak staje się naprawdę ważny w twoim życiu, wymaga od ciebie również sporej samodyscypliny i dużej świadomości.
Koniecznie przeczytaj: Psychika a pożywienie - jak posiłki wpływają na samopoczucie?
